دانش آموزان عزیزم به وبلاگ خودتون خوش آمدید.

میلیاردها دسته از موجودات زنده بر روی زمین وجود دارند. زیست شناسان روش های مختلفی برای نام گذاری و طبقه بندی موجودات زنده با توجه به شباهت ها و تفاوت هایشان ابداع کرده اند که به مطالعه آنها کمک می کند.

سیستمی که بیشتر دانشمندان مورد استفاد قرار می دهند سیستمی است که در آن همه موجودات زنده را در هفت گروه  قرار می دهند و به ترتیب آنها را براساس عام ترین تا خاص ترین ویژگی ها سازمان دهی می کنند. بنابراین هر گونه ای به یک جنس (سرده) تعلق دارد، هر سرده ای به یک خانواده و هر خانواده ای به یک راسته تعلق دارد و غیره.

این گروه ها از کوچک به بزرگ عبارتند از:   

گونه (Species )

جنس یا سرده( (Genus)

خانواده (Family)

راسته (Order)

رده (Class)

شاخه (Phylum)

سلسله (Kingdom)

سلسله ها گروه های عظیمی هستند که میلیون ها موجود زنده از اقسام مختلف را شامل می شوند. همه جانوران در یک سلسله قرار داند (سلسله انیمالیا Animalia نامیده می شود)، همه گیاهان هم در سلسله دیگری قرار دارند (سلسله پلنتی Plantae هم نامیده می شود.) در این سیستم که به طور گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرد، پنج سلسله شامل جانوران، گیاهان، قارچ ها، مونراها و آغازیان وجود دارند (دوتای آخر انواع مختلفی از موجودات زنده تک سلولی هستند.) سیستم های طبقه بندی دیگر شش سلسله به بالا دارند.

گونه کوچک ترین گروه در این طبقه بندی است. یک گونه متشکل از جانورانی از یک نوع است که قادر به پرورش و تولیدمثل فرزندانی از همان نوع هستند. به عنوان مثال، در حالی که دو کوسه سفید بزرگ در یک گونه قرار دارند، کوسه سفید بزرگ و کوسه ماکو در گونه مختلفند (چراکه نمی توانند بین خودشان فرزندپرورش دهند). کوسه ماکو نوعی کوسه قدرتمند اقیانوس اطلس و اقیانوس آرام است.

 مثال هایی از رده بندی:

• شیر به شکل زیر گروه بندی می شود:

سلسله انیمالیا (شامل همه جانوران)

شاخه کورداتا Chordata (شامل همه جانوران مهره دار و همچنین بعضی از جانوران ابتدایی تر)

رده مامالیا Mammalia (شامل همه پستانداران)

راسته گوشتخواران (شامل پستانداران گوشتخوار، از خرس ها گرفته تا راکون ها و سیل ها)

خانواده فلدی Felidae (شامل همه گربه ها)

جنس پنتیرا Panthera (شامل گربه های بزرگ خروشان: شیرها، ببرها، پلنگ ها)

گونه لئو leo (شیرها)

• رده بندی خرس

کارلوس لینه (1707-1778) گیاه شناسی سوئدی است که طبقه بندی مدرن علمی را ابداع کرد. او کسی است که بیش از 4400 گونه از حیوانات و 7700 گونه از گیاهان را طبقه بندی و توصیف کرده است.

نکاتی مهم :

۱- هر قدر از سطوح بالای رده بندی به سطوح پایین نزدیک شویم تعداد نمونه هایی که در آن سطح قرار می گیرند کاهش می یابند.

۲- هر قدر از سطوح بالای رده بندی به سطوح پایین نزدیک شویم به گروه هایی می رسیم که همانندی های بیشتری با هم دارند.

۳- ارزش سطوح رده بندی یکسان نیست. به طور کلی صفات مهم را برای سطوح بالا و صفات کم اهمیت را برای سطوح پایین رده بندی به کار می برند.

۴- با توجه به دو سطح آخر رده بندی یعنی سرده و گونه برای نام گذاری موجودات زنده روش دو نامی(علمی) مورد پذیرش زیست شناسان است .

۵- نام علمی هر موجود زنده از دو کلمه تشکیل شده است . کلمه اول مشخص کننده سرده و کلمه دوم مشخص کننده گونه است

۶- نام علمی بر حسب قوانین بین المللی وضع می شود و در کتابهای علمی مورد استناد قرار می گیرد.

http://www.kanoon.ir/Downloads/Article/47098

http://www.kanoon.ir/Downloads/Article/47097

http://www.kanoon.ir/Images/FileIco/pdf.png نمونه سوال فصل 10 علوم هفتم

کانی اولیه یا درون زاد

کانی‌های درون زاد همان طور که از نامشان پیدا است، در درون زمین یعنی کیلومترها زیر زمین تشکیل شده‌اند. ماده اصلی تشکیل دهنده کانی‌های درون زاد و بطور کلی مادر همه کانی‌ها جسم سیال خمیر مانندی است که به نام ماگما خوانده می‌شود. با توجه به نحوه تشکیل کانی‌‌های مختلف از ماگما ، می‌توان مراحل مختلفی برای تشکیل کانی‌ها تشخیص داد که این مراحل شامل مراحل ماگمایی اولیه ، پگماتیتی ، پنوماتولیتیک و گرمابی است.

کانی‌های ثانویه یا برون زاد

این کانی‌ها از تغییر و تبدیل کانی‌های اولیه یا درون زاد بوجود می‌آیند. کانی‌های اولیه عموما در شرایط فشار و درجه حرارت بالا تشکیل شده‌اند و به همین خاطر این کانی در شرایط سطح زمین که متفاوت با شرایط تشکیل آنها می‌باشد چندان سازگار نیستند. کانی‌های اولیه برای سازگار شدن با شرایط سطح زمین ، خرد و تجزیه شده و به کانی‌های ثانویه یا برون زاد تبدیل می‌شوند. فرآیندهای مختلفی همچون هوازدگی ، رسوبی و بیولوژیکی به تشکیل کانی‌های ثانویه کمک می‌کنند.

کانی‌های دگرگونی

تغییر مشخصات کانی‌ها و سنگ‌ها در اثر حرارت و فشار ، دگرگونی نامیده می‌شود. در اثر دگرگونی کانی‌ها ممکن است شکل بلورین اولیه خود را از دست داده و به شکل جدیدی متبلور شوند. البته تغییر تبلور کانی‌ها در جهتی است که با شرایط جدید سازگار باشند. ضمن تغییرات دگرگونی ممکن است ترکیب شیمیایی کانی‌ها نیز عوض شده و عناصری از ساختمان آن خارج و یا به آن وارد شوند. دگرگونی به سه نوع مجاورتی ، ناحیه‌ای و حرکتی تقسیم می‌شود که درطی هر یک از این دگرگونی‌ها کانی‌های مختلفی بوجود می‌آید.

انواع کانی‌ها

تاکنون سه هزار کانی در دنیا شناخته شده است. برای مطالعه آنها ابتدا باید به طریقی آنها را طبقه بندی کرد. اولین طبقه بندی نسبتا علمی کانی‌ها را ابوعلی سینا ، دانشمند ایرانی انجام داده است. در این تقسیم بندی کانی‌ها به چهار گروه اصلی سنگ‌ها و مواد خاکی ، مواد سوختنی ، نمک‌ها و فلزات تقسیم می‌شدند. امروزه کانی‌ها را بر اساس نحوه تشکیل ، ترکیب شیمیایی و ساختمان آنها طبقه بندی می‌کنند. بر اساس ترکیب شیمیایی و ساختمان داخلی کانی‌ها می‌توان آنها را به انواع زیر تقسیم کرد.

• کانی‌هایی که دارای اتم های آزاد بوده و شامل کانی‌هایی هستند که بطور آزاد و به شکل عنصر در طبیعت یافت می‌شوند.
• کانی‌هایی که از ترکیب کاتیون‌ها با آنیون‌های ساده تشکیل شده‌اند و شامل سولفورها ، هالیدها و اکسیدها هستند.

نامگذاری کانی‌ها

کانی‌ها عموما اسامی ناآشنا دارند و تنها عده معدودی از آنها دارای نام ایرانی هستند. اسامی کانی‌ها بر اساس یک سری ضوابط و قوانین بین المللی تعیین می‌شود که عبارتند از:

• نام عده زیادی از کانی‌ها در واقع اسم محلی است که برای اولین بار در آنجا پیدا شده‌اند و به انتهای نام منطقه پسوند ایت اضافه شده است. به عنوان مثال ایلمنیت از نام کوههای ایلمن واقع در اورال و تیرولیت از تیرول که محلی در اتریش است گرفته شده است.
• نام بعضی از کانی‌ها از اصطلاحات خاص بعضی کشورها گرفته شده است. مثلا سافیر از اصطلاحات محلی هندوستان است.
• نام عده دیگری از کانی‌ها از رنگ آنها در زبان یونانی گرفته شده است. مثلا هماتیت به معنی قرمز خونی، آزوریت به معنی آبی رنگ ، کلریت به معنی سبز رنگ و آلبیت به معنی سفید رنگ است.
• بعضی از کانی‌ها نام خود را از خواص ویژه‌ای که داشتند گرفته‌اند. مثلا دیستن ، در زبان یونانی به معنی دارای «دو سختی» است.
• نام بعضی از کانی‌ها مربوط به عناصر موجود در آنهاست. مثلا نیکلین دارای نیکل و کوپریت دارای مس است.
• نام بعضی از کانی‌ها از اسم محققینی که آنها را برای اولین بار یافته‌اند مشتق شده است. مثلا براگیت به نام کاشف آن «براگ» و بیرونیت به نام یابنده آن ابوریحان بیرونی و ... گرفته شده است.

سختی

سختی را می‌توان به صورت مقاومت کانی در برابر خراشیده شدن تعریف کرد. در کانی شناسی ، سختی یک جسم را با جسم دیگر می‌سنجند. طبق تعریف اگر جسمی ، جسم دیگر را مخطط کند از آن سخت تر است. برای سنجش سختی کانی‌های مختلف 10 کانی را به عنوان مبنای سختی انتخاب کرده‌اند و سختی سایر کانی‌ها را نسبت به آنها می‌سنجند. این مقیاس به نام مقیاس موس معروف است.

کلیواژ

برخی از بلورها در امتدادهای بخصوصی به آسانی و به صورت سطوح صاف شکسته می‌شوند. این سطوح به نام سطوح رخ یا کلیواژ خوانده می‌شود. باید توجه داشت که سهولت شکستن کلیواژ در کانی‌های مختلف متفاوت است و حتی ممکن است یک کانی دارای امتداد کلیواژهای مختلف باشد.

جرم مخصوص

جرم مخصوص به علت ناخالصی‌های موجود در کانی ثابت نیست و همیشه مقدار آن بین دو حد در نظر گرفته می‌شود. جرم مخصوص یکی از مشخصات مهمی است که توسط آن می‌توان نوع کانی را مشخص کرد.

رنگ

رنگ کانی‌ها معمولا خیلی متغیر است و بسته به عوامل فیزیکی و شیمیایی در حد وسیعی تغییر می‌کند. بطوری که نمی‌توان آن را جز مشخصه‌های اصلی در نظر گرفت. ولی رنگ خاکه کانی یعنی رنگی که در اثر مالش آن با یک صفحه چنین حاصل می‌شود، نسبتا ثابت تر است و در خیلی موارد به شناسایی کانی کمک می‌کند.

جلا

اشعه‌ای که در سطح کانی منعکس می‌شود منظره ویژه‌ای به آن می‌دهد که به نام جلای کانی خوانده می‌شود. جلای کانی به خواص سطح و قدرت جذب آن بستگی دارد و به انواع فلزی ، الماسی ، شیشه‌ای ، صمغی ، مومی ، صدفی ، چرب و ابریشمی تقسیم می‌شود.

خواص مغناطیسی

بعضی از کانی‌ها دارای خواص آهنربایی طبیعی‌‌اند که کمک موثری در شناسایی آنها بشمار می‌رود.

خواص شیمیایی

از خواص شیمیایی کانی‌ها نیز می‌توان برای شناسایی آنها استفاده کرد. از جمله این خواص می‌توان قابلیت انحلال کانی در آب و محلول‌های شیمیایی ، تشکیل املاح با اسیدها و بازها و ... نام برد.